واژه کاپيتولاسيون capitulation از کلمه لاتين capitulare مشتق شده به معني انعقاد عهدنامه و قرارداد و يا خود عهدنامه آمده است. اما کاپيتولاسيون در مفهوم عامه حقوقي عبارتست از نظام قضاوت کنسولي و برخي تضمينات و امتيازات و مصونيت هاي قضايي که به موجب تصميمات يکجانبه يا اسناد قضايي ديگر به دول مسيحي در سرزمين هاي غير مسيحي داده مي شد. به اتکاي اين امتياز يک کشور اقتدارات برون مرزي به ضرر کشور ديگري پيدا مي کرد و طبق آن اتباع بيگانه از شمول قوانين جزائي و مدني در قلمرو کشور ميزبان مستثني مي شدند. اين گونه قراردادها را اغلب دولت هاي اروپايي با دولت هاي آسيايي و آفريقايي مي بستند, زيرا دستگاه قضايي اين کشورها را براي حمايت کافي از شهروندان خود صالح نمي دانستند . اين رسم در قرن بيستم رفته رفته برافتاد و کشورهاي ژاپن (1899) , ترکيه (1923) , تايلند (1927) , ايران (1928) , مصر (1937) و چين(1943) آن را لغو کردند. حق کاپيتولاسيون در ايران, اولين بار در معاهده "ترکمن چاي" در سال 1203 هجري شمسي به روسيه داده شد و پس از آن بسياري از دولت هاي ديگر نيز با استفاده از اصل "کامله الوداد" صاحب اين حق شدند. اسپانيا, فرانسه, آمريکا, انگليس, آلمان, ايتاليا, عثماني و .... از جمله اين کشورها بودند. کاپيتولاسيون, اصل حاکميت و استقلال کشور را متزلزل مي کرد به همين دليل, مردم ايران عکس العلمهاي شديدي از خود نشان مي دادند. پس از انقلاب روسيه حق کاپيتولاسيون روس ها لغو شد و سرانجام مجلس شوراي ملي در 1306, الغاي کاپيتولاسيون براي همه کشورها را اعلام کرد. اما در 21 مهر ماه 1343, لايحه مستشاران و اتباع آمريکا در ايران مجددا مورد تصويب در مجلس سنا و شوراي ملي قرار گرفت. در 4 آبان 1343 امام خميني (ره) با ايراد سخنراني کوبنده اي موضع نهضت را برابر استکبار شرق و غرب مشخص کردند. در همان روز اعلاميه اي از ايشان در تيراژ وسيعي منتشر شد که امام در اين اعلاميه تصريح نمودند که تصويب کاپيتولاسيون اقرار به مستعمره بودن ايران است و راي مجلس خلاف اسلام و قرآن و از اعتبار قانوني ساقط مي باشد, سخنان حضرت امام , طوفان عظيمي در جامعه برپا کرد و رژيم مجبور شد در 13 آبان 1343 , امام را دستگير و به ترکيه تبعيد کند. سرانجام با پيروزي انقلاب اسلامي، به پيشنهاد هيات وزيران و تصويب شوراي انقلاب اسلامي در تاريخ 23 ارديبهشت 1358 حق کاپيتولاسيون و امتيازات و ملحقات آن براي هميشه لغو شد.